یادداشت میهمان،
نقش ارتباط غیركلامی در تربیت صحیح فرزندان از نگاه اسلام
ارتباط والدین با فرزندان یکی از اصلی ترین مواردی است که با عنایت به گستردگی ابزارهای ارتباطی تغییرات زیادی کرده است؛ اما ارتباط غیرکلامی مساله ای است که همواره در اسلام هم به آن سفارش شده.
مصطفی راهی در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داد نوشت: در ارتباط با فرزندان یکی از اصلی ترین مواردی که به کیفیت و سلامت روش ارتباط والدین با فرزندان کمک می نماید توجه به گستردگی ابزارهای ارتباطی است. بعضی از والدین فکر می کنند، زمانی ارتباطشان با فرزندان قوی می شود که دائماً آنها را در معرض سخنان و کلمات مختلف قرار دهند کلماتی که جنس تذکر، نصیحت و اموری از این قبیل دارد و این در شرایطی است که گاه با کلمات زیاد و فراتر از ظرفیت فرزندان، ارتباط به جای اینکه تقویت شود گسسته تر از قبل خواهد شد و مسیر به سمت قطع پل های ارتباطی والدین با فرزندان پیش خواهد رفت.
ابزارها و شیوه های ارتباطی، منحصر در ابزارها و شیوه های کلامی نیستند و موارد غیرکلامی را هم شامل می شوند. گاه لازم است برای برقراری ارتباط سالم، استفاده از کلمات را کم کرد و از زبان بدن و رفتارهای متناسب هم استفاده نمود. حالات چهره و رفتارهای ما، دنیایی از پیام ها را برای فرزندانمان به ارمغان می آورند بی آنکه ما کلامی را به کار برده باشیم. ارتباط غیرکلامی به شکلی مؤید و تقویت کننده ی بُعد کلامیِ ارتباط هم به شمار می رود؛ بعنوان مثال ما اسباب بازی های زیادی برای فرزندان خود خریدار می نماییم و در اختیار او قرار می دهیم و او را به استفاده درست از آنها تشویق می نماییم و گاه هم تذکرات لازم در این حوزه را نسبت به آنها بیان می نماییم اما تعداد زیاد اسباب بازی ها هیچ وقت جای بازی کردن والدین با فرزندان یا به نظاره نشستن والدین در هنگام بازی فرزندان را پر نمی نماید. فرزندان از همبازی شدن والدین شان با آنها و یا به نظاره نشستن والدین در هنگام بازی کردنشان پیامی را دریافت می کنند که با تَلّی از اسباب بازی امکان دارد آن پیام را دریافت نکنند. رفتار والدین و زبان بدن در ارسال پیام های توجهی، افزایش عزت نفس و … بسیار تأثیرگذار هستند.
در اهمیت رفتارهای غیرکلامی باید اظهار داشت که «رفتارهای غیرکلامی غالباً اطلاعات ارزشمندی درباره ی احساسات دیگران در اختیار ما می گذارند و نقش مهمی در خیلی از اشکال تعامل اجتماعی از قبیل جذابیت فردی، نفوذ اجتماعی، کمک رسانی و … ایفا می کند.»به همین دلیل است که اسلام هم بر توجه ویژه به روابط غیرکلامی تاکید دارد به آن اندازه که امام علی (علیه السلام) داشتن روابط غیرکلامی سازنده در ارتباط با افراد را نشانه ایمان می داند و هر انسان مؤمنی را به داشتن آن دعوت می نماید آنجا که بیان می فرماید: «اَلْمُؤْمِنُ بِشْرُهُ فِی وَجْهِهِ وَ حُزْنُهُ فِی قَلْبِهِ؛ انسان باایمان شادی اش در چهره و اندوهش در درون قلب اوست.» از این روست که اسلام بر این نوع روابط در ارتباط والدین با فرزندان هم تاکید دارد و استفاده از آنرا در راه تربیت صحیح فرزندان لازم و ضروری می داند که در ادامه به نمونه هایی از آن اشاره می شود:
۱. بوسیدن فرزند:
یکی از طریق های بسیار مهم که ارتباط والدین با فرزندان را تقویت و تصحیح می نماید استفاده از طریق های عاطفی است که همچون بارزترین آنها میتوان به بوسیدن فرزند اشاره نمود؛ والدین در این حوزه باید حیای کاذب را کنار گذاشته و در حدی که مرزبندی جنسی آن مشخص است و سبب افزایش عزت نفس فرزند می شود این کار را انجام دهند. امام علی (علیه السلام) دراین باره می فرمایند: «قُبْلَةُ اَلْوَلَدِ رَحْمَةٌ، بوسیدن فرزند باعث رحمت است.» ۲. نوازش فرزند:
چگونه است که انسان در برخورد با اطفال کوچک اطرافیان و گاه نوجوانان دیگر، دست نوازش بر سر آنها می کشد تا ارتباط بهتری با آنها برقرار نماید، اسلام بر این نوع رفتار که باعث افزایش صمیمت بین والدین و فرزندان می شود تاکید دارد. در این حوزه بهترین الگو پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) است ایشان هر روز بامداد بر سر فرزندان و نوادگانشان دست (نوازش) می کشیدند. ۳. روی گشاده و چهره بشاش:
گشاده رویی و بشاشت چهره یکی از طریق های مؤثر در ارتباط غیرکلامی است که می تواند اِعمال آن از جانب والدین نسبت به فرزندان، آثار بسیار مثبتی در جهت امیدبخشی به زندگی آنها داشته باشد. رسول خدا (صلی الله ضد و آله و سلم) در این می فرمایند: «شَرُّ النّاسِ الضَّیِّقُ عَلی اَهْلِهِ، قالوا یا رَسُولَ اللّهِ وَ کَیْفَ یَکُونُ ضَیِّقا عَلی اَهْلِهِ قالَ: الرَّجُلُ اِذا دَخَلَ بَیْتَهُ خَشَعَتِ امْرَأَتُهُ وَ هَرَبَ وَلَدُهُ وَ فَرَّ فَاِذا خَرَجَ ضَحِکَتِ امْرَأَتُهُ وَ اسْتَأْنَسَ اَهْلُ بَیْتِهِ ؛[۵] بدترین مردم کسی است که بر خانواده اش سخت گیر باشد. گفتند ای رسول خدا! سخت گیری بر خانواده چگونه است؟ فرمودند: مرد وقتی وارد خانه شود، همسرش از او هراسان و فرزندان از او گریزان شده، فرار کنند و چون بیرون رود همسرش شاد گردد و خانواده اش با یکدیگر انس گیرند.
۴. اعتدال در سخت گیری و سهل گیری
روح حاکم بر رفتارهای والدین در درون خانه نسبت به فرزندان، باید مبتنی بر افزایش عزت نفس فرزندان باشد ازاین رو میانه روی در رفتارها یکی از شروط لازم برای افزایش عزت نفس است رفتارهای سخت گیرانه و همینطور سهل گیرانه اگر متناسب با زمانی که فرزندان ما در آن زیست می کنند نباشد، ارتباط والدین با فرزندان را گرفتار چالش خواهد نمود. امام علی (علیه السلام) دراین باره می فرمایند: «لا تَقْسِروا اَوْلادَکُمْ عَلی آدابِکُم، فَاِنَّهُمْ مَخْلوقونَ لِزَمانٍ غَیْرِ زَمانِکُم ؛[۶] آداب و رسوم خویش را به فرزندانتان تحمیل نکنید، چونکه آنان برای زمانی غیر از زمان شما آفریده شده اند.»
از این دست شیوه های ارتباط غیرکلامی که اسلام به والدین سفارش می کند بسیارند که ما در اینجا به همین چند مورد بسنده می نماییم. کوتاه سخن اینکه در تربیت درست فرزندان از نگاه اسلام اگر نگوییم روابط غیرکلامی بیشتر از روابط کلامی اهمیت دارد ولی کمتر از آن هم دارای اهمیت نیست.
منبع: بلاگ سان
این پست بلاگ سان را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین پستهای مرتبط
نظرات کاربران بلاگ سان در مورد این مطلب